Θέσεις για τον Φώϋρμπαχ - Ο υλισμός του Φώϋρμπαχ (Καρλ Μαρξ)...

I
Το κύριο ελάττωμα κάθε υλισμού μέχρι τώρα (μαζί και του Φώϋερμπαχ) είναι ότι το
εξωτερικό αντικείμενο, η πραγματικότητα, το αισθητό συλλαμβάνονται μονάχα με τη 
μορφή του αντικειμένου ή της ενόρασης, και όχι σαν αισθητή ανθρώπινη δραστηριότη-
τα, σαν πρακτική, όχι υποκειμενικά. Να γιατί η ενεργητική πλευρά έχει αναπτυχθεί 
από τον ιδεαλισμό, - σε αντίθεση προς τον υλισμό, - άλλα μονάχα αφηρημένα, γιατί ο ιδεαλισμός δε γνωρίζει, φυσικά, την πραγματική, αισθητή δραστηριότητα, σαν τέτοια. 
Ο Φώϋερμπαχ θέλει αντικείμενα αισθητά, που να διακρίνονται πραγματικά από τα αντικείμενα της σκέψης, αλλά δεν εξετάζει την ίδια την ανθρώπινη δραστηριότητα σαν αντικειμενική δραστηριότητα. Γι' αυτό στην «Ουσία του χριστιανισμού» θεωρεί σαν αυθεντικά ανθρώπινη μονάχα τη θεωρητική δραστηριότητα, ενώ η πρακτική συλλαμ-βάνεται και προσδιορίζεται απ' αυτόν μονάχα στη βρώμικη Ιουδαϊκή της εκδήλωση. 
Γι' αυτό δεν καταλαβαίνει τη σημασία της «επαναστατικής», της «πρακτικά κριτικής» δραστηριότητας.

II
Το ζήτημα αν μπορεί να αποδοθεί στην ανθρώπινη σκέψη μια αντικειμενική αλήθεια, 
δεν είναι ζήτημα θεωρητικό, άλλα ζήτημα πρακτικό. Στην πράξη πρέπει να αποδείχνει 
ο άνθρωπος την αλήθεια, δηλαδή την πραγματικότητα και τη δύναμη, τη μη υπερβατι-κότητα της σκέψης του. Η συζήτηση για την πραγματικότητα ή τη μη πραγματικότητα 
μιας σκέψης, που είναι απομονωμένη από την πρακτική, είναι ένα καθαρά σχολαστικό ζήτημα.

III
Η ολιστική θεωρία, ότι οι άνθρωποι είναι προϊόντα των περιστάσεων και της παιδείας, 
και ότι επομένως οι αλλαγμένοι άνθρωποι είναι προϊόντα άλλων περιστάσεων και δια-φορετικής παιδείας, ξεχνάει ότι οι άνθρωποι είναι ακριβώς εκείνοι που αλλάζουν τις περιστάσεις και ότι ο παιδαγωγός έχει κι αυτός ανάγκη να παιδαγωγηθεί. Γι' αυτό τείνει αναπόφευκτα να δαιρέσει την κοινωνία σε δυο μέρη που το ένα τους βρίσκεται πάνω 
από την κοινωνία (λ.χ. στον Ρόμπερτ Όουεν).
Η σύμπτωση της αλλαγής των περιστάσεων και της ανθρώπινης δραστηριότητας ή αυτο- αλλαγής μπορεί να εξεταστεί και να κατανοηθεί ορθολογικά μονάχα σαν επαναστατική
πρακτική.



IV
Ο Φώΰερμπαχ ξεκινάει από το γεγονός ότι η θρησκεία κάνει τον άνθρωπο ξένο προς τον
εαυτό του, ότι ο κόσμος χωρίζεται σ' έναν κόσμο θρησκευτικό που τον έχει ο άνθρωπος 
στις παραστάσεις τουκαι έναν κόσμο κοσμικό. Η δουλειά του συνίσταται στο να αναλύσει 
το θρησκευτικό κόσμο στην κοσμική του βάση. Δε βλέπει πως κι όταν ολοκληρώσει αυτή 
την εργασία, δε θα έχει ακόμα κάνει το βασικό. Το γεγονός, δηλαδή, ότι η κοσμική βάση αποσπάται από τον εαυτό της καί σταθεροποιείται στα σύννεφα, αποτελώντας έτσι ένα αυτόνομο βασίλειο,μπορεί ακριβώς να εξηγηθεί μονάχα από την εσωτερική διάσπαση και την εσωτερική αντίφαση αυτής της κοσμικής βάσης. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε πρώ-
τα απ' όλα αυτή την τελευταία στην αντίφαση της για να την έπαναστατικοποιήσουμε υστέρα πρακτικά εξαλείφοντας την αντίφαση.

Από τη στιγμή λοιπόν που έχουμε ανακαλύψει, λόγου χάρη, ότι η γήινη οικογένεια είναι 

το μυστικό της ουράνιας οικογένειας, θα πρέπει από κει και ύστερα να κάνουμε τη θεω-

ρητική κριτική ακριβώς της πρώτης και θα πρέπει να την ανατρέψουμε πρακτικά.

V

Ο Φώΰερμπαχ, που δεν ικανοποιείται με την αφηρημένη σκέψη, επικαλείται την αισθητή

αντίληψη. Άλλα δεν εξετάζει τον αισθητό κόσμο σαν πρακτική ανθρώπινα-αισθητή δρασ-τηριότητα.

VI

Ο Φώΰερμπαχ διαλύει τη θρησκευτική ουσία σε ανθρώπινη ουσία. Άλλα η ανθρώπινη 

ουσία δεν είναι μια αφαίρεση που ενυπάρχει μέσα στο απομονωμένο άτομο. Στην πραγ-ματικότητα της, είναι το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων.

Ο Φώΰερμπαχ, που δεν καταπιάνεται με την κριτική αυτής της πραγματικής ουσίας, 

είναι συνεπώς αναγκασμένος:

1. Να κάνει αφαίρεση της πορείας της ιστορίας και να κάνει το θρησκευτικό πνεύμα ένα

πράγμα αναλλοίωτο, που υπάρχει από μόνο του, υποθέτοντας ότι υπάρχει ένα ανθρώπινο άτομο αφηρημένο, απομονωμένο.

2. Να εξετάζει, συνεπώς, το ανθρώπινο ον αποκλειστικά σα «γένος», σαν εσωτερική βου-

βή γενικότητα, που συνδέει με καθαρά φυσικό τρόπο τα πολυάριθμα άτομα.

VII

Γι' αυτό το λόγο ο Φώΰερμπαχ δε βλέπει ότι το «θρησκευτικό πνεύμα» είναι το ίδιο ένα

κοινωνικό προϊόν και ότι το αφηρημένο άτομο που αναλύει ανήκει στην πραγματικότητα

σε μια καθορισμένη κοινωνική μορφή.

Κάθε κοινωνική ζωή είναι ουσιαστικά πρακτική. Όλα τα μυστήρια που εκτρέπουν τη θεω-

ρία προς το μυστικισμό βρίσκουν την ορθολογική τους λύση στην ανθρώπινη πρακτική 

και στην κατανόηση αυτής της πρακτικής.

IX

Το ανώτερο αποτέλεσμα που πετυχαίνει ο ενορατικός υλισμός, δηλαδή ο υλισμός που δεν

κατανοεί τη δραστηριότητα των αισθήσεων σαν πρακτική δραστηριότητα, είναι η αντίλη-

ψη των απομονωμένων ατόμων και της ιδιωτικής κοινωνίας.

Η άποψη του παλιού υλισμού είναι η «ιδιωτική» κοινωνία. Η άποψη του καινούργιου

υλισμού είναι η ανθρώπινη κοινωνία, ή η κοινωνικοποιημένη ανθρωπότητα.

XI

Οι φιλόσοφοι έχουν απλώς εξηγήσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους, αυτό που έχει

σημασία είναι να τον αλλάξουμε