"... Στην ιστορική της πορεία η φιλοσοφία γνώρισε δυο βασικές κατευθύνσεις ανάπτυξης - τον υλισμό και τον ιδεαλισμό - και δυο τρόπους ερμηνείας και κατανόησης του κόσμου -
τη μεταφυσική και τη διαλεκτική. Η ιστορία της φιλοσοφίας, στην ουσία της είναι, ακριβώς, η ιστορία ανάμεσα στον υλισμό και τον ιδεαλισμό (κατά τον Λένιν ανάμεσα στη γραμμή του Δημόκριτου και του Πλάτωνα) και ανάμεσα στη διαλεκτική και τη μεταφυσική.
Γνωστότατο είναι πως ο υλισμός γνώρισε διάφορες μορφές. Η πρώτη είναι ο απλοϊκός, αγοραίος υλισμός, συνδεόμενος με την αυθόρμητη διαλεκτική. Η δεύτερη, ανώτερη, είναι
ο μηχανικός, μεταφυσικός υλισμός. Αυτές είναι οι προμαρξιστικές μορφές του υλισμού,
που παίξανε σημαντικό ρόλο στην πάλη κατά του ιδεαλισμού, αλλά του έκαναν και αρκε-
τές παραχωρήσεις. Ο ιδεαλισμός γνώρισε, κι αυτός, δυο βασικές μορφές: τον αντικειμε-
νικό και τον υποκειμενικό.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς μελέτησαν κριτικά τη φιλοσοφία από την αρχαιότητα μέχρι τις
μέρες τους, και στάθηκαν ιδιαίτερα στη γερμανική κλασική φιλοσοφία (Καντ - Χέγκελ - Φόυερμπαχ). Αφομοίωσαν δημιουργικά και αξιοποίησαν ό,τι θετικό στοιχείο υπήρχε
στους υλιστές, μα και στους ιδεαλιστές. Από τον Φόυερμπαχ π.χ. αξιοποίησαν τον υλισμό, απορρίπτοντας τον ιδεαλισμό και ανθρωπομορφισμό του. Στο φιλοσοφικό σύστημα του Χέγκελ ανακάλυψαν τη βασική εσωτερική του αντίθεση ανάμεσα στο σύστημα (ιδεαλισ-
τικό) και τη μέθοδο (διαλεκτική). Απέρριψαν το σύστημα (τον ιδεαλισμό) και μετέπλασαν
τη διαλεκτική του μέθοδο, παίρνοντας το λογικό πυρήνα της, την ιδέα της ανάπτυξης με πηγή την πάλη των αντιθέτων. Ένωσαν όμως οργανικά τον υλισμό με τη διαλεκτική και
έτσι γεννήθηκε μια καινούρια ποιότητα, μια ανώτερη, ριζικά διαφορετική μορφή φιλο-σοφικής σκέψης και ερμηνείας του κόσμου. Με αυτόν τον οργανικό συνδυασμό ο υλισμός γίνεται διαλεκτικός και η διαλεκτική υλιστική, και γεννιέται η τρίτη ιστορική μορφή του υλισμού, ο μαρξιστικός Διαλεκτικός Υλισμός.Η γένεσή του αποτέλεσε μεγάλη νίκη
της επιστημονικής σκέψης και ολοκληρωτική ήττα του ιδεαλισμού και της μεταφυσικής.
Σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως ο ίδιος ο Μαρξ προσδιόρισε τη διαφορά της Χεγκελιανής διαλεκτικής από τη δική του. "Η διαλεκτική μου μέθοδος δεν είναι μόνο
ριζικά διαφορετική από τη χεγκελιανή, μα είναι το κατευθείαν αντίθετό της. Για τον
Χέγκελ το προτσές της νόησης, που με το όνομα Ιδέα το μετατρέπει μάλιστα σε αυθυ-πόστατο υποκείμενο, είναι ο δημιουργός του πραγματικού, που αποτελεί μονάχα το εξωτερικό του φανέρωμα. Για μένα, αντίστροφα, το ιδεατό δεν είναι παρά το υλικό, μεταφρασμένο και μετασχηματισμένο στο ανθρώπινο κεφάλι". Στον Χέγκελ δηλαδή,
η μέθοδος είναι η διαλεκτική των εννοιών στην ιδεαλιστική ερμηνεία, η διαλεκτική
των ιδεών που αντανακλάται στη διαλεκτική των πραγμάτων. Στον Μαρξ αντίστροφα
είναι η διαλεκτική των πραγμάτων που αντικατοπτρίζεται στη διαλεκτική των ιδεών.
Ο Λένιν υπογράμμισε πως ο Χέγκελ "μάντεψε με μεγαλοφυή τρόπο τη διαλεκτική των πραγμάτων, τίποτε όμως περισσότερο απ' αυτό".
Για τον Μαρξ η διαλεκτική "από την ουσία της, είναι κριτική και επαναστατική", κι αυτό έχει μεγάλη σημασία για μας..."
*Απόσπασμα από άρθρο στο Ριζοσπάστη (3 Μάη 1998)
τη μεταφυσική και τη διαλεκτική. Η ιστορία της φιλοσοφίας, στην ουσία της είναι, ακριβώς, η ιστορία ανάμεσα στον υλισμό και τον ιδεαλισμό (κατά τον Λένιν ανάμεσα στη γραμμή του Δημόκριτου και του Πλάτωνα) και ανάμεσα στη διαλεκτική και τη μεταφυσική.
Γνωστότατο είναι πως ο υλισμός γνώρισε διάφορες μορφές. Η πρώτη είναι ο απλοϊκός, αγοραίος υλισμός, συνδεόμενος με την αυθόρμητη διαλεκτική. Η δεύτερη, ανώτερη, είναι
ο μηχανικός, μεταφυσικός υλισμός. Αυτές είναι οι προμαρξιστικές μορφές του υλισμού,
που παίξανε σημαντικό ρόλο στην πάλη κατά του ιδεαλισμού, αλλά του έκαναν και αρκε-
τές παραχωρήσεις. Ο ιδεαλισμός γνώρισε, κι αυτός, δυο βασικές μορφές: τον αντικειμε-
νικό και τον υποκειμενικό.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς μελέτησαν κριτικά τη φιλοσοφία από την αρχαιότητα μέχρι τις
μέρες τους, και στάθηκαν ιδιαίτερα στη γερμανική κλασική φιλοσοφία (Καντ - Χέγκελ - Φόυερμπαχ). Αφομοίωσαν δημιουργικά και αξιοποίησαν ό,τι θετικό στοιχείο υπήρχε
στους υλιστές, μα και στους ιδεαλιστές. Από τον Φόυερμπαχ π.χ. αξιοποίησαν τον υλισμό, απορρίπτοντας τον ιδεαλισμό και ανθρωπομορφισμό του. Στο φιλοσοφικό σύστημα του Χέγκελ ανακάλυψαν τη βασική εσωτερική του αντίθεση ανάμεσα στο σύστημα (ιδεαλισ-
τικό) και τη μέθοδο (διαλεκτική). Απέρριψαν το σύστημα (τον ιδεαλισμό) και μετέπλασαν
τη διαλεκτική του μέθοδο, παίρνοντας το λογικό πυρήνα της, την ιδέα της ανάπτυξης με πηγή την πάλη των αντιθέτων. Ένωσαν όμως οργανικά τον υλισμό με τη διαλεκτική και
έτσι γεννήθηκε μια καινούρια ποιότητα, μια ανώτερη, ριζικά διαφορετική μορφή φιλο-σοφικής σκέψης και ερμηνείας του κόσμου. Με αυτόν τον οργανικό συνδυασμό ο υλισμός γίνεται διαλεκτικός και η διαλεκτική υλιστική, και γεννιέται η τρίτη ιστορική μορφή του υλισμού, ο μαρξιστικός Διαλεκτικός Υλισμός.Η γένεσή του αποτέλεσε μεγάλη νίκη
της επιστημονικής σκέψης και ολοκληρωτική ήττα του ιδεαλισμού και της μεταφυσικής.
Σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως ο ίδιος ο Μαρξ προσδιόρισε τη διαφορά της Χεγκελιανής διαλεκτικής από τη δική του. "Η διαλεκτική μου μέθοδος δεν είναι μόνο
ριζικά διαφορετική από τη χεγκελιανή, μα είναι το κατευθείαν αντίθετό της. Για τον
Χέγκελ το προτσές της νόησης, που με το όνομα Ιδέα το μετατρέπει μάλιστα σε αυθυ-πόστατο υποκείμενο, είναι ο δημιουργός του πραγματικού, που αποτελεί μονάχα το εξωτερικό του φανέρωμα. Για μένα, αντίστροφα, το ιδεατό δεν είναι παρά το υλικό, μεταφρασμένο και μετασχηματισμένο στο ανθρώπινο κεφάλι". Στον Χέγκελ δηλαδή,
η μέθοδος είναι η διαλεκτική των εννοιών στην ιδεαλιστική ερμηνεία, η διαλεκτική
των ιδεών που αντανακλάται στη διαλεκτική των πραγμάτων. Στον Μαρξ αντίστροφα
είναι η διαλεκτική των πραγμάτων που αντικατοπτρίζεται στη διαλεκτική των ιδεών.
Ο Λένιν υπογράμμισε πως ο Χέγκελ "μάντεψε με μεγαλοφυή τρόπο τη διαλεκτική των πραγμάτων, τίποτε όμως περισσότερο απ' αυτό".
Για τον Μαρξ η διαλεκτική "από την ουσία της, είναι κριτική και επαναστατική", κι αυτό έχει μεγάλη σημασία για μας..."
*Απόσπασμα από άρθρο στο Ριζοσπάστη (3 Μάη 1998)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου