Ο "μεταφυσικός" τρόπος σκέψης... (Φρίντριχ Ένγκελς)...

"... Για τον μεταφυσικό διανοούμενο, τα πράγματα και οι αντανακλάσεις τους στη 
σκέψη, οι έννοιες, είναι αντικείμενα έρευνας απομονωμένα, που πρέπει να εξετασ-
τούν το ένα ύστερα από το άλλο και χωριστά, ακίνητα, στέρεα, μια για πάντα δεδο-
μένα. Ο μεταφυσικός σκέφτεται με ολότελα αποκομμένες αντιθέσεις. 
Ο λόγος του είναι «ναι - ναι και όχι – όχι» και ο,τιδήποτε υπάρχει πέρα απ' αυτό 
είναι εκ του πονηρού. Γι' αυτόν, ένα πράγμα ή υπάρχει ή δεν υπάρχει. 
Ένα πράγμα δεν μπορεί να είναι ο εαυτός του και ταυτόχρονα κάτι άλλο. Το θετικό
και το αρνητικό αποκλείονται απόλυτα μεταξύ τους. Η αιτία και το αποτέλεσμα βρί-
σκονται κι αυτά σε μόνιμη αντίθεση μεταξύ τους.
Ο τρόπος αυτός σκέψης μάς φαίνεται με την πρώτη ματιά ολότελα κανονικός, γιατί 
είναι ο λεγόμενος κοινός νους. Μα όσο αξιοσέβαστος σύντροφος κι αν είναι ο κοινός 
νους όταν βρίσκεται κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους, συναντάει τις πιο καταπλη-
κτικές περιπέτειες μόλις ριψοκινδυνέψει να βγει έξω, στον ευρύ κόσμο της έρευνας. 
Ο μεταφυσικός τρόπος αντίληψης, όσο δικαιολογημένος και όσο αναγκαίος κι αν εί-
ναι σε περιοχές που η έκτασή τους μεταβάλλεται ανάλογα με τη φύση του αντικειμέ-
νου, θα σκοντάψει αργά η γρήγορα σε κάποιο εμπόδιο, και πέρα απ' αυτό θα γίνει μονόπλευρος, στενός, περιορισμένος, αφηρημένος, θα περιπλανηθεί μέσα σε αξεδιά-
λυτες αντιφάσεις, γιατί μπροστά στα ξεχωριστά αντικείμενα ξεχνάει το συσχετισμό 
τους, μπροστά στην ύπαρξή τους ξεχνάει τη γέννηση και το θάνατό τους, μπροστά 
στην ηρεμία τους ξεχνάει την κίνησή τους. Γιατί τα δέντρα τον εμποδίζουν να 
δει το δάσος..." 

*Απόσπασμα από το 2ο κεφάλαιο του έργου του Φρίντριχ Ένγκελς "Σοσιαλισμός, 
ουτοπικός και επιστημονικός"